အလြန္ က်န္းမာ သန္စြမ္းတဲ့ အားကစား သမားေတြ ဒါမွမဟုုတ္ လူငယ္ေတြမွာ အျဖစ္မ်ားတတ္တဲ့ Sudden Cardiac Death syndrome ဆိုုတာ ရွိပါသည္။ ဆိုုလိုုရရင္ အလြန္ က်န္းမာ သန္စြမ္းေပမယ့္ ရုုတ္တရက္ လဲက် အသက္ပါ ထြက္သြားတဲ့ အေျခအေန မ်ိဳးပါ။ ဘာၾကိဳတင္ သတိေပးတာမ်ိဳးမွ မရွိပဲေပါ့။ ေတာ္ေသးသည္။ ဒီအေျခအေနက ျမန္မာလူမ်ိဳး တို.တြင္ အျဖစ္မမ်ားပါ။
ကမၻာအရပ္ရပ္ မွ သုုေတသန မွတ္တန္းမ်ား အရ ပ်မ္းမွ် လူ ၅ေသာင္းတြင္ ၁ေယာက္ ျဖစ္နိုု္င္ပါသည္။ ေယာက္်ား မိန္းမ အခ်ိဳး ၉း၁ ရွိျပီး၊ အသက္ ၂၃နွစ္ သည္ ပ်မ္းမွ် အျဖစ္မ်ားဆံုုး အရြယ္ ျဖစ္သည္။
ျဖစ္ရေသာ အေၾကာင္းအရင္း မ်ားမွာ မ်ားေသာအားျဖင့္ ေမြးရာပါ ခ်ိဳးရြင္းခ်က္ေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ဥပမာ အျဖစ္အမ်ား ဆံုုး အေၾကာင္းအရာမ်ားကေတာ့
၁။ နွလုုံုး ၾကြက္သား ပံုုမွန္မဟုုတ္ေသာ အေျခအေန (Hypertrophic Obstructive Cardiomyopathy) (HOCM)
၂။ နွလံုုး သိုု.သြားေသာ ေသြးေက်ာေလးမ်ား ပံုုမွန္ မဟုုတ္ျခင္း
၃။ နွလံုုး သိုု. သြားေသာ နွလံုု ခုုန္မွဳကိုု ထိန္းခ်ဳပ္ေသာ ဝါယာ ၾကိဳးမ်ား (Conduction system) ပံုုမွန္ မဟုုတ္ျခင္း
၄။ နွလံုုးမွ အိုုင္ယြန္း လမ္းေၾကာင္ေလးမ်ား ပံုုမမွန္ျခင္း (Ion Channelopathies)
၅။ နွလံုုး အဆိုု.ရွင္ တခါးေပါက္မ်ား (valve disease) သိုု.မဟုုတ္ နွလံုုးမွ ထြက္လာျပီး ခႏၱာကိုုယ္ တခုုလံုုးကိုု ေသြးျဖန္.ျဖဴးေပးေသာ ေသြးေၾကာမၾကီး ပံုမွန္အေနအထား မရွိျခင္း (Aortic dilatation)
တိုု.ပဲ ျဖစ္ပါသည္။
ဒီအေျခအေန တင္မကပဲ အားကစားသမား တေယာက္ အေနနဲ. တားျမစ္ေဆးမ်ား သံုုးစြဲလွ်င္၊ ခနၱာကိုုယ္ ထဲ ပိုုးဝင္ လွ်င္၊ ခႏၱာကိုုယ္ထဲ ရွိေသာ Electrolytes မ်ားပံုုမွန္ မဟုုတ္ရင္လဲ ျဖစ္နိုုင္ပါသည္။
ဒီလုုိ ရုုတ္တရက္ လဲက် ေသဆံုုးတာ မျဖစ္ရေလေအာင္ ၾကိဳတင္ စစ္ေဆးျပီး (Screening) ကုုသမွဳေတြ လုုပ္နိုုင္ပါသည္။ ဒီတြင္ ဘယ္လိုုလူမ်ိဳးကိုု ဘယ္ေလာက္ အတိုုင္းအတာထိ စစ္ေဆးခ်က္လုုပ္မည္ ဆိုုသည္မွာ ေမးခြန္းတခုုျဖစ္လာျပန္သည္။ စစ္ေဆးနိုုင္တ့ဲ Tests ေတြက ဒုုနဲ.ေဒး ေျမာက္မ်ားစြာ ရွိသည္။ ဘယ္တခုုထဲ ကမွ တစ္ရာ ရာခိုုင္နွဳန္း အာမခံ ခ်က္မေပးနိုုင္။ တခ်ိဳ.ေရာဂါက ကုုလိုု.ရနိုင္သည္။ (ဥပမာေပးရလွ်င္ နွလံုုးအဆိုု.ရွင္ေရာဂါ အတြက္ ခဲြစိတ္ကုုသ နိုုင္သည္။)တခ်ိဳ.မွာ ကုုထံုုးမရွိ။ ပိုုဆိုုးသည္မွာ တခ်ိဳ. စမ္းသပ္ခ်က္မ်ားမွာ ေရရာေသာ အေျဖ မေပးနိုုင္ပါ။ ဥပမာ Test တခုု ေပါ့စတစ္ ဆိုုပါေတာ့။ အားကစားသမားကိုု ရွင္းျပရေတာ့ “နင့္မွာ ဒီေရာဂါ ရွိရင္လဲ ရွိမည္။ မရွိတာလဲ ျဖစ္နိုုင္သည္။ (အဂၤလိပ္လိုု False Positive လိုု.ေခၚပါသည္။) ရွိရင္ နင္ နဲနဲေျပးတာက အစ လမ္းေလွ်ာက္ေနတုုန္း အဆံုုး ရုုတ္တရက္ ဘုုန္းခနဲ လဲေသနိုုင္သည္။ ကုုထံုုးလဲ မရွိ။ အဲဒီေတာ့ မေျပးနဲ. မလႊားနဲ. ဘာအားကစားမွ မလုုပ္နဲ.။ ရင္ပတ္ေအာင္႔ရင္၊ ရင္တုုန္တာေတြ ျဖစ္ရင္ ဆရာဝန္ သြားျပ”
ကဲ ... ဒီ အားကစား သမားေနရာ ကေန ဝင္ ခံစားၾကည့္ေပးပါ။ ကိုုယ္ နွစ္သက္ေသာ အားကစားကိုုလဲ စြန္.လႊတ္ရမည္။ အေကာင္းၾကီး ကမွ ခုုေတာ့ ကိုုယ္လဲ ရုုတ္တရက္ လဲက် ေသဆံုုးသြားနိုုင္သည္ ဆိုုေသာ သတင္းဆိုုးက ဘယ္ေလာက္ စိတ္ပိုုင္း ဆိုုင္ရာမွာ ထိခိုုက္နိုုင္ပါသလဲ။။ ဒီ test အေျဖက လဲမွားထြက္တာ False positive ျဖစ္နိုုင္ေသးသည္တဲ့။
နိုုင္ငံ တနိုုင္ငံ အေနနွင့္လဲ ဒီ Screening ေပၚမွာ အယူအဆ အတူၾကပါ။ ဥပမာ အီတလီ နိင္ငံတြင္ အားကစားသမားတိုုင္း နွစ္စဥ္ စစ္ေဆးမွဳ ေျမာက္မ်ား စြာလုုပ္ရသည္။ စစ္ေဆးခ်က္ တခုု ေပါ့စတစ္ ဆိုုလွ်င္ အားကစား သမားအေနနွင္ ဆက္ကစား ခြင့္မရွိ။ ဒီလိုု တင္းတင္းက်ပ္က်ပ္ တားျမစ္ခ်က္မ်ားေၾကာင့္ အားကစားသမားတေယာက္၏ အသက္ကိုု ကာကြယ္ နုုိုုင္ဖိုု. အလားအလာ ရွိေသာ အားကစားသမား ၅၆၀ ကိုု အားကစားမွ ရာသက္ပန္ ထုုတ္ပယ္ပစ္ရသည္တ့ဲ။
ဒီအဂၤလန္ နိုုင္ငံမွာေတာ့ ဒီေလာက္ တင္းက်ပ္မွဳမရွိ။ ပံုုမွန္ ေဘာလံုုး အသင္း တခုုတြင္ အားကစားသမား တိုုင္းကိုု ေမးခြန္းေတြေမးျပီး ဆရာဝန္ တေယာက္ နားက်ပ္နဲ. စမ္းသပ္သည္။ ေနာက္ အီးစီဂ်ီ လိုု.ေခၚေသာ နွလံုုးရဲ. ခုုန္နွဳန္း ကိုုၾကည့္သည္။ အက္ခိုုး (Echo) ဟုုုေခၚေသာ ဓါတ္မွန္ျဖင့္ နွလံုုး ၾကြက္သား တခါးေပါက္ မူမမွန္တာေတြ မရွိရေအာင္ ၾကည့္သည္။ မိသားစုု တြင္ ငယ္ငယ္ရြယ္ရြယ္ နဲ. နွလံုုးေရာဂါ ျဖစ္သူရွိက ပိုုျပီးေတာ့ စမ္းသပ္မွဳေတြလုုပ္ပါသည္။ တာေဝးအေျပး ျပိဳင္ပြဲ တခုုဆိုုလွ်င္ေတာ့ အားကစားသမား အေနနွင့္ စစ္တန္းေမးခြန္းလႊာ တခုု ျဖည့္ေပးရံုုတင္။
နိဂံုုးခ်ဳပ္ အေနနွင့္ ေျပာရမည္ဆိုုရင္ေတာ့ ျမန္မာ လူမ်ိဳးတေယာက္ အေနနွင့္ အားကစား လုုပ္တုုန္း ရင္ပတ္ေအာင့္တာ၊ ေခါင္းမူးတာ၊ မူးလဲတာ၊ ရင္တုုန္တာေတြ ျဖစ္လွ်င္ ဆရာဝန္နွင့္ ေဆြးေႏြးသင့္ပါသည္။ မိမိ မိသားစုုဝင္ (အေဖ၊ အေမ၊ ေမာင္နွမ အရင္မ်ား) ထဲမွ ရုုတ္တရက္ အေၾကာင္းျပခ်က္ မရွိပဲ အသက္ငယ္ငယ္နွင့္ ေသဆံုုးသူ ရွိက ဆရာဝန္နွင့္ ျပသင့္ပါသည္။ ေနာက္ဆံုုး အေနနွင့္ က်န္းမာေရးနဲ. ညီညြတ္ေအာင္ စားေသာက္၊ အားကစား လုုပ္ၾကျပီး ဒိုုျမန္မာေတြ အားလံုုး က်န္းမာၾကပါေစ ဟုု ဆုုေတာင္းရင္းျဖင့္ ....။
